تاثیر محلول‌‌پاشی اسیدآسکوربیک و اسیدسالیسیلیک بر خصوصیات رویشی، عملکرد و اجزاء عملکرد لوبیا چشم بلبلی تحت تنش خشکی

چکیده مقدمه: لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata L) یکی از قدیمی‌ترین حبوبات با ارزش غذایی بالا، با داشتن حدود 25 نوع پروتئین، خوش طعم و با زمان پخت کوتاه می­باشد. در بین عوامل بازدارنده محیطی رشد و عملکرد گیاهان زراعی و دارویی، خشکی مهم­ترین عامل کاهش تولید به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک به‌شمار می­رود. اسیدسالیسیلیک یک تنظیم‌کننده­ی رشد درونی از گروه ترکیبات فنولی طبیعی می‌باشد که در تنظیم فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه نقش دارد. از طرفی اسیدآسکوربیک نیز یک آنتی‌اکسیدان مهم است که گیاه را از رادیکال­های آزاد اکسیدکننده محافظت می‌کند. مواد و روش‌ها: به­‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی اسیدآسکوربیک و اسیدسالیسیلیک بر خصوصیات رویشی، عملکرد و اجزاء عملکرد لوبیا چشم بلبلی تحت تنش خشکی، آزمایشی در سال 1396 در منطقه ماهیدشت کرمانشاه انجام شد. آزمایش به‌­صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی تنش خشکی شامل 1) عدم اعمال تنش خشکی یا 60 درصد تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A، 2) تنش متوسط یا 90 درصد تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و 3) تنش شدید یا 120 درصد تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و فاکتور فرعی دارای فاکتورهای 1) محلول‌پاشی اسیدسالیسیلیک در 2 سطح (عدم مصرف و محلول‌پاشی در مرحله 8-12 برگی با غلظت 1 میلی‌مولار) و 2) محلول‌پاشی اسیدآسکوربیک در 2 سطح (عدم مصرف و محلول‌پاشی در مرحله 12 برگی با غلظت 1 میلی‌مولار) بود. نتایج: نتایج این بررسی نشان داد که اثر تنش خشکی بر بیشتر صفات مورد بررسی معنی­دار بود و باعث کاهش این صفات شد. هم‌چنین اثر اسیدسالیسیلیک و اسیدآسکوربیک بر بیشتر صفات معنی­دار بود و مصرف آن‌­ها موجب افزایش کمی صفات مورد بررسی در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش کم آبی گردید. بیشترین عملکرد دانه در تیمار عدم تنش و در حالت مصرف توأم اسیدسالیسیلیک و اسیدآسکوربیک، با 1/2425 کیلوگرم در هکتار به­دست آمد که تفاوت معنی­‌داری با اکثر تیمارها داشت. کمترین عملکرد دانه در تیمار تنش شدید و عدم مصرف اسیدسالیسیلیک و اسیدآسکوربیک با 9/974 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین تعداد دانه در بوته در تیمار تنش متوسط و در حالت مصرف توأم اسیدسالیسیلیک و اسیدآسکوربیک، با 4/844 عدد به دست آمد که تفاوت معنی­داری با اکثر تیمارها داشت. کمترین تعداد دانه در بوته در تیمار تنش شدید و عدم مصرف اسیدسالیسیلیک و اسیدآسکوربیک با 8/169 عدد به دست آمد. نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد که دو عامل محلول‌پاشی از طریق کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی و کاهش اثرات مضر اکسیداتیو و در نهایت فراهم شدن بهتر آب در گیاه در ابتدا موجب بهبود صفات رویشی و زایشی گردیده و از طریق بهبود صفات مرتبط با عملکرد توانسته‌اند عملکرد دانه را افزایش دهند. واژه‌های کلیدی: اجزای عملکرد، اسیدسالیسیلیک، تنش خشکی، لوبیا چشم بلبلی